Giới
thiệu giáo
trình
Tác
giả
Kiểm
tra đầu vào
Phần
1. Các bước triển khai
một đề tài nghiên cứu khoa học
Phần 2. Phương
pháp
tìm kiếm tài liệu tham khảo khoa học
Phần
3. Khai thác
thông tin từ tài liệu khoa học
Phần
4. Phương
pháp viết tài liệu khoa học
Phần
5. Kĩ thuật soạn thảo
tài liệu khoa học
Kiểm
tra đầu ra
Phản
hồi kết quả
Thư mục |
Phần
2. Phương pháp tìm kiếm tài liệu tham
khảo khoa học
Lựa
chọn nguồn tài nguyên và công
cụ tìm kiếm
Các nguồn tài
nguyên khác
Ngoài các nguồn
tài nguyên đã
kể ở trên còn có nhiều nguồn
tài
nguyên khác từ lớn đến nhỏ, từ đơn giản đến phức
tạp,
đã, đang và sẽ phát triển từng
ngày từng
giờ trên Mạng, gần như không thể liệt kê,
phân
loại một cách đầy đủ và hoàn chỉnh.
Đối với việc tìm kiếm
tài liệu khoa học
kĩ thuật trên Internet, có nhiều nguồn
thông tin
khác khá chuyên biệt và đặc
thù.
Các website trường,
viện, phòng thí nghiệm
Hiện nay, đa số các trường đại
học, viện
nghiên cứu và phòng thí
nghiệm lớn
trên thế giới đều phát triển các ứng
dụng web,
đưa các nguồn tài nguyên giảng dạy, học
thuật
và nghiên cứu lên Mạng để cán
bộ, giảng
viên, sinh viên truy cập nội bộ, hoặc có
nhiều phần
được cho phép truy cập tự do.
Các tổ
chức, hiệp hội khoa học lớn
Có rất nhiều tổ chức, hiệp hội
khoa học lớn cung
cấp nhiều nguồn tài liệu, thông tin trong lĩnh vực
họ phụ
trách, vô cùng phong phú, đa
dạng và
sâu sắc. Các tổ chức này thường
có
các chế độ ưu đãi phí dịch vụ, thậm
chí
miễn phí, cho thành viên của
mình, cho
các trường học, sinh viên, và đặc biệt
hơn
là cho các nước đang phát triển.
Các
cổng thông tin chuyên đề
Sự
phát triển nhanh
chóng của Internet đã cho thấy sự "hụt hơi" của
các danh bạ mạng phổ thông,
trong khi các bộ máy tìm kiếm lại lắm
khi đưa
người dùng vào một "mê hồn trận"
thông tin.
Điều đó dẫn đến một hướng phát triển mới của
các
công cụ tìm kiếm thông tin,
đó là
các cổng thông tin chuyên đề (portal/portail thématique).
Thay
vì bao
quát tất cả các lĩnh vực, mỗi cổng
thông tin
chuyên đề chỉ tập trung khai thác, giới thiệu
các
nguồn tài nguyên chuyên biệt trong một
hoặc
vài lĩnh vực nào đó. Tuỳ mỗi cổng
thông tin
chuyên đề, có thể có sự tích
hợp nhiều loại
công cụ tìm kiếm và trình
bày
thông tin khác nhau: danh bạ, chỉ mục, bộ
máy
tìm kiếm, tin tức, các chuyên mục chủ
đề, v.v.
Các
thư viện của
các trường đại học lớn cũng là một dạng cổng
thông
tin chuyên đề, với thế mạng chuyên về
các nguồn
thông tin khoa học và học thuật dành
cho giảng
viên và sinh viên.
- LibWeb:
danh sách các thư viện trên thế giới
có cổng thông tin trên Mạng.
- Intute:
cổng thông tin về khoa học xã hội, được
sát nhập từ SOSIG (Cổng
Thông tin Khoa học Xã hội - Social Sciences Information
Gateway)
do trường Đại học Bristol (Anh) phát triển và
Altis (một
danh bạ các nguồn tài nguyên Internet)
do trường
Đại học Birmingham (Anh) phát triển.
- Infomine:
do các thư viện của một số trường đại học Hoa Kì
phát triển, giới thiệu các nguồn tài
nguyên
học thuật và nghiên cứu cho giảng viên
và
sinh viên đại học.
- Biology
Browser: cổng thông tin sinh học của Thomson
Scientific (ISI).
- EnviroLink:
cổng thông tin môi trường, do Josh
Knauer (Carnegie
Mellon University) xây dựng từ năm 1991.
- Math
on the Web: cổng thông tin
toán học, do Hiệp hội Toán học Hoa Kì
xây dựng.
- PhysLink: cổng
thông tin vật lí và thiên văn
học.
- Statistics.com:
cổng thông tin thống kê.
- Culture:
cổng thông tin văn hoá. Nội dung bằng tiếng
Pháp.
Trào
lưu Open Access
Đây
là một xu
hướng mới, đang phát triển mạnh trên khắp thế
giới, nhằm
mục tiêu giúp giảm thiểu chi phí truy
cập
toàn văn các tài liệu khoa học, kĩ
thuật, đặc biệt
được các tổ chức lớn lưu ý trong các
chương
trình hỗ trợ các nước đang phát triển.
Các
luận án cũng dần dần được các trường đại học lớn
đưa
lên Mạng cho truy cập toàn văn.
- DOAJ:
danh bạ các tạp chí Open Access.
- Các
nguồn tài nguyên khoa học, kĩ thuật và
giáo
dục ưu tiên cho các nước đang phát triển
(nguồn: Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền
tệ Quốc tế):
- phần 1A (trang 1): các tạp
chí hoàn
toàn hoặc phần
lớn miễn phí;
- phần 1B (trang 2): các tạp
chí miễn hoặc giảm phí
cho các nước
đang phát triển (thư viện của các
đơn
vị đào tạo - nghiên cứu đều có thể đăng
kí để
nhận tài khoản sử dụng);
- phần 2 (các trang 2-5):
các kho lưu
trữ tài liệu, thống kê, thông tin
trích dẫn
khoa học, do các tổ chức lớn bảo trợ, hoàn
toàn
miễn phí hoặc ưu tiên cho mục tiêu
phát triển.
- phần 3 (các trang 6
và 7):
các dịch vụ hỗ trợ phân phối tài liệu
cho
các nước đang phát triển.
- Infothèque:
thư viện thông tin khoa học, kĩ thuật và
giáo dục bằng tiếng Pháp.
- Sưu tập và giới thiệu
các tài
liệu (giáo trình, chuyên khảo,
sách, cơ sở
dữ liệu, luận án, báo cáo, tạp
chí
chuyên ngành, các nguồn tài
nguyên,v.v.) truy
cập trực tiếp trên Internet, thuộc tất cả
các chuyên ngành.
- Hệ thống tuyển chọn và
biên tập khá
chặt chẽ. Hiện có trên 5000 nguồn
đã được thông qua và vẫn được thường
xuyên cập nhật. Các
giảng viên, nhà nghiên cứu và
sinh viên
biết tiếng Pháp nếu có đủ khả năng có
thể được
tuyển làm biên tập viên với
thù lao tương
xứng.
- Cổng giới thiệu các
thông tin hoạt động, xuất bản và nguồn
tài nguyên hỗ
trợ phát triển giáo dục,
đào tạo, giảng dạy và nghiên cứu.
- PLoS:
Thư viện Khoa học Mở (Public
Library of Science),
được xây dựng nhằm đưa thông tin khoa học, kĩ thuật
và y học đến với tất cả mọi người. Có
các nguồn
tài nguyên đáp ứng tiêu
chí Open
Access, các tạp chí khoa học do PLoS lập hội đồng
biên tập.
- CERN
Document Server:
trung tâm tài liệu của Trung tâm
Nghiên cứu
Hạt nhân Châu Âu (nơi Tim Berners-Lee
phát
minh ra Mạng toàn cầu). Lưu trữ hơn 800.000 tóm
tắt
và 300.000 toàn văn sách,
báo, hình
ảnh, v.v.
- ETDs:
danh sách các
luận án của trường Đại học Công nghệ Virginia (Hoa
Kì).
- Cyberdocuments:
danh sách các luận án của trường Đại
học Geneva (Thuỵ Sĩ).
- THESE CANADA PORTAL:
cổng thông tin về các luận án của
Canada. Có
nhiều luận án có toàn văn miễn
phí. Hai
giao diện tiếng Anh và tiếng Pháp.
Các
nhà xuất bản khoa học và nhà trung
gian cung cấp tài liệu
Hiện nay
hầu hết các
nhà xuất bản khoa học đều phát triển
các website
của mình để giới thiệu các ấn phẩm của
mình
(sách, báo) và trực tiếp cung cấp dịch
vụ
phân phối tài liệu. Chi phí mua
tài liệu
trực tiếp khá đắt so với mức sống bình
quân ở Việt
Nam.
Ngoài
ra, có
nhiều nhà trung gian phát triển các
dịch vụ cung
cấp tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau, thậm
chí từ
nguồn đã qua sử dụng (như sách). Chi
phí tuy
có giảm nhưng vẫn còn rất cao so với đời sống ở
Việt Nam.
- Danh sách các
nhà xuất bản giáo dục, khoa học và kĩ
thuật (Open Directory): hầu hết các
nhà xuất bản lớn về giáo dục, khoa học,
kĩ thuật trên khắp thế giới.
- ScienceDirect:
cổng thông tin khoa học, y học và công
nghệ. Cơ sở
dữ liệu tóm tắt sách và tạp
chí
chuyên ngành. Cung cấp toàn văn
có thu
phí. Một số bài sau một thời hạn được cung cấp
miễn
phí.
- IngentaConnect:
cổng thông tin tập hợp trên dưới 20 triệu
tài liệu
từ hơn 30.000 ấn bản khoa học và giáo dục.
Tìm
tóm tắt miễn phí. Phải trả phí dịch vụ
mới xem
được toàn văn.
- Springer:
một nhà xuất bản lớn với nhiều sách, tạp
chí thuộc đủ các chuyên
ngành.
Các
bách khoa thư, các loại từ điển
Bách
khoa thư là một loại tài nguyên quan
trọng
có tính định hướng cho công
tác nghiên cứu tài liệu, trước khi đi
vào
các nghiên cứu chuyên sâu.
Có
nhiều loại bách khoa thư, từ nổi tiếng với hội đồng
biên
tập khoa học
lão luyện, có nhiều kinh nghiệm và
chuyên
gia uy tín, đến nổi tiếng
bằng phong cách... mở, tận dụng tri thức, hiểu biết
và
cả... lương tâm
của số đông (?!).
Song song đó, có
các loại từ điển
thuật ngữ hoặc từ điển giải thích chuyên
ngành, với độ sâu và chính
xác
trong từng chuyên ngành hẹp cao hơn.
Các từ điển này rất có ích,
đặc
biệt là khi tra cứu ngữ nghĩa của các thuật ngữ
mới hoặc lạ trong khoa
học.
Dưới đây là một số
danh sách
các từ điển tiếng, từ điển thuật ngữ và
bách khoa
thư được giới thiệu trong Open Directory:
Các diễn
đàn chuyên môn
Hiện nay
có rất nhiều diễn đàn (forum)
trên Mạng được mở ra, phát triển với số lượng
thành viên đông đảo.
Có thể là các diễn đàn
trong nước hay quốc
tế. Tham gia các diễn đàn có thể chỉ
là
những người yêu thích hoặc cũng có thể
là
những chuyên gia trong mỗi chuyên ngành.
Tuỳ
vào cách
tổ chức và quản lí của mỗi diễn đàn,
có thể
tìm thấy những nguồn thông tin, ý kiến
trao đổi, tư
vấn, định hướng, v.v. có ý nghĩa nhất định trong
quá trình tìm kiếm thông
tin, tài
liệu tham khảo và trong công tác
nghiên cứu.
Các website
cá nhân, chuyên gia
Nhiều
chuyên gia thường tự xây dựng cho website
cá nhân để đăng tải những thông
tin liên quan đến bản thân, kết quả
nghiên cứu, các tài liệu đã
công bố, v.v. Đây có thể xem
là một nguồn
thông tin khoa học không chính quy nhưng
có giá trị.
 Bài tập tự kiểm tra
|
